Điểm nhanh về thị trường M&A 2023
Chu kỳ tăng lãi suất của Fed năm 2023 đã dẫn đến tình trạng thắt chặt tín dụng của các doanh nghiệp địa phương và giảm giá trị định giá trên thị trường chứng khoán Việt Nam, mở ra nhiều hoạt động M&A năm 2023 trở đi.
Chu kỳ tăng lãi suất của Fed năm 2023 đã tạo ra sự biến động tại Việt Nam. Thách thức trong huy động vốn dẫn đến các tài sản gặp khó khăn cần bán. Giá trị định giá thấp trên thị trường chứng khoán Việt Nam cho thấy cơ hội M&A tăng lên. Mặc dù xu hướng giảm của các hoạt động M&A, các nhà đầu tư “đến từ nước ngoài” đã nổi lên trở thành động lực tăng trưởng chính của M&A Việt Nam.
Chiếm ưu thế trong các hoạt động M&A “đến từ nước ngoài” từ các nhà mua lại Nhật Bản và Singapore. Sự đình trệ trong các hoạt động M&A “trong nước” do thị trường bất động sản ảm đạm. Với xu hướng giảm giá trị của mục tiêu/tài sản, Dịch vụ Tài chính, Logistics và đặc biệt là ESG nổi lên như những ngành đầy tiềm năng năm 2024. Cơ hội đầu tư đầy hứa hẹn: Thùng rác & Năng lượng (ESG), Dịch vụ Tài chính và Logistics dẫn đầu thị trường với triển vọng tăng trưởng mạnh mẽ.
Bối cảnh kinh tế 9 tháng đầu năm năm 2024:
- Bối cảnh toàn cầu
Fed đã tăng lãi suất kể từ tháng 4 năm 2022, vượt quá 5% vào năm 2023, khiến các nhà đầu tư nước ngoài thận trọng hơn. USD đã tăng giá so với hầu hết các loại tiền tệ khác, bao gồm VND, gây áp lực lớn hơn lên tỷ giá USD/VND, do đó làm giảm sức hấp dẫn và khả năng giữ chân dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài vào Việt Nam.
- Bối cảnh Việt Nam
Hấp thụ vốn yếu: Tăng trưởng tín dụng và cung tiền (M2) vẫn chậm chạp trong 11 tháng đầu năm và chỉ tăng đột biến trong 10 ngày cuối cùng do tác động theo mùa.
Lãi suất cho vay vẫn cao, cản trở các nhà đầu tư trong nước huy động vốn cho các khoản đầu tư mới.
Phát hành trái phiếu doanh nghiệp (C-bond) năm 2023 đạt 13,8 tỷ USD, giảm đáng kể so với mức 34,1 tỷ USD năm 2021, cho thấy thách thức trong huy động vốn.
Định giá thấp của thị trường chứng khoán: P/B duy trì ở mức 1,7 vào năm 2023, đạt mức thấp nhất kể từ năm 2011.
Trong năm 2023, các nhà đầu tư đã tạm dừng quyết định của mình do lo ngại về sự phục hồi kinh tế chậm chạp được thể hiện trong việc hấp thụ vốn yếu khi các doanh nghiệp và tiêu dùng giảm quy mô.
Tăng trưởng tín dụng bị cản trở trong suốt năm 2023 do khả năng hấp thụ vốn yếu của nền kinh tế, do sự suy giảm mạnh mẽ của hoạt động xuất nhập khẩu, thị trường bất động sản ảm đạm và sự phục hồi chậm chạp của tiêu dùng trong nước. Cung tiền cũng đình trệ trong môi trường lãi suất tiền gửi thấp và giảm thu nhập của doanh nghiệp và cá nhân.
Một sự gia tăng chỉ được quan sát thấy vào tháng 12, có thể chịu ảnh hưởng của các yếu tố theo mùa và hoạt động kỹ thuật của các ngân hàng. Đến ngày 21 tháng 12 năm 2023, tăng trưởng tín dụng và M2 vẫn ở mức khiêm tốn là 11,09% và 10,03% tương ứng, có nghĩa là một lượng tiền khổng lồ (khoảng 700 nghìn tỷ đồng) đã được bơm vào nền kinh tế và lưu thông trong hệ thống ngân hàng cùng lúc trong vòng 10 ngày.
Chất lượng tín dụng của người vay đã gây lo ngại cho các nhà đầu tư và cho vay. Tỷ lệ nợ xấu toàn hệ thống của tất cả các tổ chức tín dụng đã đạt 4,9% vào cuối tháng 9, gấp đôi con số của năm trước và vượt quá ngưỡng 3% do Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đặt ra.
Hơn nữa, tâm lý thị trường bị ảnh hưởng bởi các vụ tham nhũng kinh tế và thao túng thị trường chứng khoán, bị trầm trọng hơn bởi các vụ việc liên quan đến các nhà phát triển bất động sản FLC, Tập đoàn Tân Hoàng Minh và Tập đoàn Văn Thịnh Phát, đã được đưa ra ánh sáng và sự hỗn loạn trong thị trường trái phiếu doanh nghiệp.
Trong bối cảnh này, nhiều doanh nghiệp địa phương gặp khó khăn tài chính, dẫn đến sự dư thừa tài sản gặp khó khăn có sẵn cho các hoạt động M&A trong tương lai.
Xu hướng giao dịch M&A năm 2023
Giao dịch quy mô trung bình: Hầu hết các giao dịch M&A năm 2023 đều có quy mô trung bình (dưới 25 triệu USD), chiếm 56,1% tổng giá trị giao dịch.
Giảm giao dịch lớn: Chỉ có 6,0% giao dịch lớn (trên 100 triệu USD) được ghi nhận, chủ yếu do thị trường bất ổn và khó khăn trong huy động vốn.
Thị trường tài chính: Ngành tài chính nổi lên như một lĩnh vực hấp dẫn đối với các nhà đầu tư Nhật Bản.
Thị trường bất động sản: Thị trường bất động sản trong nước gặp nhiều thách thức, dẫn đến giảm mạnh hoạt động M&A trong lĩnh vực này.
Các nhà đầu tư nước ngoài
Nhật Bản: Nhật Bản vẫn là nhà đầu tư hàng đầu vào Việt Nam, chiếm 41,7% tổng giá trị giao dịch M&A “đến từ nước ngoài”. Các lĩnh vực hấp dẫn đối với Nhật Bản bao gồm tài chính, bất động sản và hàng tiêu dùng.
Singapore: Singapore đứng thứ hai với 31,3% tổng giá trị giao dịch M&A “đến từ nước ngoài”. Các lĩnh vực quan tâm của Singapore bao gồm hàng tiêu dùng nhanh, bất động sản và dịch vụ tài chính.
Hàn Quốc: Hàn Quốc tạm thời không nằm trong top 5 nhà đầu tư hàng đầu vào Việt Nam năm 2023.
Triển vọng M&A Việt Nam năm 2024
Dòng vốn đầu tư nước ngoài: Dự kiến sẽ tăng trở lại nhờ vào sự phục hồi kinh tế của các nước trong khu vực và việc giảm lãi suất của Fed.
Thị trường Việt Nam: Việt Nam vẫn là một thị trường hấp dẫn cho các nhà đầu tư nước ngoài, với nhiều cơ hội trong các lĩnh vực như tài chính, logistics và năng lượng tái tạo.
Thách thức và cơ hội: Các nhà đầu tư cần cân nhắc các thách thức như điều kiện kinh tế, chính sách pháp lý và sự cạnh tranh từ các quốc gia khác trong khu vực.
Mặc dù gặp nhiều khó khăn trong năm 2023, thị trường M&A Việt Nam vẫn cho thấy tiềm năng và sự hấp dẫn đối với các nhà đầu tư nước ngoài. Với sự phục hồi kinh tế và cải thiện điều kiện đầu tư, thị trường M&A Việt Nam dự kiến sẽ tiếp tục phát triển trong thời gian tới.
